Alcohol
भारतात दारू पिणाऱ्यांची संख्या वाढत आहे. केवळ पुरुषच नाही तर महिलांमध्येही दारू पिण्याचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या (एनएफएचएस) मते, भारतातील प्रत्येक पाचवा पुरुष मद्यपी आहे म्हणजेच तो दारू पितो. तर गेल्या वर्षीच्या तुलनेत, यावर्षी दिल्लीत दारू पिणाऱ्या महिलांच्या संख्येत दुप्पट वाढ झाली आहे. राज्यसभेत डॉ. व्ही. शिवदासन यांनी उपस्थित केलेल्या प्रश्नाच्या उत्तरात आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाने ही माहिती दिली आहे.
एनएफएचएसच्या अहवालानुसार, भारतातील प्रत्येक पाचवा पुरूष म्हणजेच देशातील २२.४% पुरूष दारूचे शौकीन आहेत. तथापि चांगली गोष्ट म्हणजे भारतात दारू पिणाऱ्या पुरुषांचे प्रमाण कमी झाले आहे. २०१५-१६ मध्ये हा आकडा २९.२ टक्के होता, जो आता कमी झाला आहे.
देशातील टॉप १० राज्यांमध्ये छत्तीसगडचा समावेश
५९.१ टक्के पुरुष मद्यपान करतात, तर गोवा आघाडीवर आहे. त्यानंतर अरुणाचल प्रदेश (५६.६ टक्के), तेलंगणा (५० टक्के), झारखंड (४०.४ टक्के), ओडिशा (३८.४ टक्के), सिक्कीम (३६.३ टक्के), छत्तीसगड (३५.९ टक्के), तामिळनाडू (३२.८ टक्के), उत्तराखंड (३२.१ टक्के), आंध्र प्रदेश (३१.२ टक्के), पंजाब (२७.५ टक्के), आसाम (२६.५ टक्के), केरळ (२६ टक्के) आणि पश्चिम बंगाल (२५.७ टक्के) यांचा क्रमांक लागतो.
२०१५-१६ (एनएफएचएस-४) आणि २०१९-२१ (एनएफएचएस-५) च्या अल्कोहोलवरील आकडेवारीचा हवाला देत आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण राज्यमंत्री अनुप्रिया पटेल म्हणाल्या, '२०१५-१६ च्या आकडेवारीनुसार, भारतात १५-४९ वयोगटातील महिला आणि पुरुषांचे मद्यपान करणारे प्रमाण अनुक्रमे १.२ टक्के आणि २९.२ टक्के होते.' २०१९-२१ मध्ये, महिलांसाठी ही टक्केवारी ०.७ टक्के आणि पुरुषांसाठी २२.४ टक्के कमी झाली.
१५-४९ वयोगटातील पुरुषांची संख्या कमी झाली
राष्ट्रीय पातळीवर, ही आकडेवारी एक भयानक कहाणी सांगते. २०१५-१६ ते २०१९-२१ दरम्यान, १५-४९ वयोगटातील पुरुषांनी दारू पिण्याचे प्रमाण २९.२ टक्क्यांवरून २२.४ टक्क्यांवर घसरले. भारतात दारू पिणाऱ्या महिलांची संख्या १.२ टक्क्यांवरून ०.७ टक्क्यांवर आली आहे.
दारू बंदी असलेल्या बिहारची आकडेवारी मनोरंजक आहे
२०१६ मध्ये बिहारमध्ये दारूबंदी लागू करण्यात आली. तथापि आकडेवारीवरून असे दिसून येते की तेथेही अल्कोहोलचे सेवन पूर्णपणे बंद झालेले नाही. २०१५-१६ मध्ये बिहारमध्ये दारू पिणाऱ्या पुरुषांची संख्या २८.९ टक्के होती आणि आताही १७ टक्के पुरुष दारू पितात.
भारतातील अनेक राज्यांमध्ये दारू पिणाऱ्या पुरुष आणि महिलांची संख्या वाढत आहे. दिल्लीबद्दल बोलायचे झाले तर, येथे दारू पिणाऱ्या महिलांचे प्रमाण दुप्पट झाले आहे. २०१५-१६ मध्ये दिल्लीत ०.६ टक्के महिलांनी दारू प्यायली, जी २०१९-२१ मध्ये १.४ टक्क्यांपर्यंत वाढली. दिल्लीतील पुरुषही जास्त मद्यपान करत आहेत, त्यांची संख्या २४.७ टक्क्यांवरून २७.९ टक्क्यांपर्यंत वाढली आहे.
या राज्यात महिला दारू पिण्याचे प्रमाण सर्वाधिक आहे
अरुणाचल प्रदेश हा खडकाळ पर्वत आणि गुरगुरणाऱ्या नद्यांचा प्रदेश आहे आणि येथील महिलांचे दारूशी असलेले नाते भारताच्या इतर भागांपेक्षा अगदी वेगळे आहे. अरुणाचल प्रदेशात २०१५-१६ मध्ये २६.३ टक्के महिलांनी दारू पिली होती, तर २०१९-२१ मध्ये ही संख्या १७.८ टक्क्यांवर घसरली. याउलट लक्षद्वीपमध्ये फक्त ०.१ टक्के महिला आणि फक्त ०.८ टक्के पुरुष दारू पितात. मग गोव्याची पाळी येते. गोव्यात पुरुषांकडून मद्यपानाचे प्रमाण ४४.७ टक्क्यांवरून ५९.१ टक्क्यांपर्यंत वाढले आहे. दारू पिणाऱ्या महिलांची संख्याही ४.२ टक्क्यांवरून ४.८ टक्क्यांपर्यंत वाढली आहे.
अंमली पदार्थांच्या व्यसनाच्या विरोधात सरकारचे प्रयत्न
तथापि ड्रग्जमुक्त भारताचे आवाहन करणारे नशा मुक्त भारत अभियान हेल्पलाइन आणि पुनर्वसन केंद्रांनी सुसज्ज पुढे जात आहे. या मोहिमेची महत्त्वाकांक्षा जितकी महान आहे तितकीच ती भव्य आहे. तथापि दारू सोडण्याचा मार्ग सांस्कृतिक विरोधाभासांनी भरलेला आहे. जो देश तपस्वींचा सन्मान करतो तो देश आपल्या सणांमध्ये भरपूर दारू पितो. हा असा देश आहे जिथे काही राज्यांमध्ये दारूबंदीचे कायदे आहेत, तर काही राज्यांमध्ये दारूचा ग्लास कोणत्याही संकोचाशिवाय उचलला जातो.
